Jacobus Noorduyn (ook: Noorduijn,
1795-1873) werkte als leerling bij Johannes Noman te Zaltbommel. Hij was volgens
Waller werkzaam als drukker en boekverkoper te Gorinchem van 1819 tot 1840. Jacobus Noorduyn gaf een grote verscheidenheid aan boeken uit: wetenschappelijke en technische werken, maar ook kinder- en schoolboeken. Eén van de belangrijkste uitgaven waaraan Jacobus in 1839 begon was het Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden. Bijeengebragt onder medew(erking) van eenige vaderlandsche geleerden onder redactie van Abraham van der Aa en waarvan het 13e en laatste deel in 1851 verscheen. (1) Onder de kinderboeken zijn een tweetal uitgaafjes die zijn geïllustreerd met houtsnedes van centsprenten. Het Begin, de Voortgang en het Einde…enz. dat de levensloop van boreling tot grijsaard in 16 taferelen beschrijft, beleefde zelfs 4 (of 5?) drukken (2). Hierin vindt men de 16 prentjes van centsprent IJ terug. In Korte merkwaardigheden van land- en volkenkunde zijn de prentjes afgedrukt van de prenten A, B, C en D die handelen over verschillende volkeren en dat een aardig zicht geeft op de stereotypen en vooroordelen over de gekleurde medemens in die tijd.(3) In beide boekjes zijn de prentjes met de hand gekleurd op dezelfde manier als de prenten werden gekleurd.
Van Jacobus Noorduyn zijn 23 prenten bekend die de letters A tot IJ dragen. Twee prenten, G en Q, zijn gesigneerd A. Cranendoncq. Het is niet uitgesloten dat alle prenten uit dit fonds gegraveerd zijn door Alexander Cranendoncq, welke te Gorinchem werkzaam was van 1820 tot 1830. Enkele prenten zijn bijzonder geslaagd. Vooral de prent S met de afbeelding van acht verschillende rijtuigen. Noorduyn heeft met zijn prenten een didactische ontspanning willen bezorgen aan de jeugd: prenten over de vaderlandse geschiedenis, over de volkeren van de verschillende werelddelen, prenten over vogels, viervoetige dieren en verschillende voorwerpen, een abc-prent, een prent over uitvindingen en ontdekkingen, een moraliserende prent. Het fonds bevat slechts één verhalende prent : P, het leven van Robinson Crusoë, twee prenten met kinderspelen O en R, en één Verkeerde Wereld V., Opvolger van de Jacobus Noorduyn was J. Noorduijn & Zoon. Het is niet bekend of deze firma centsprenten heeft uitgegeven, maar het bedrijf had een lange adem en vierde in 1969 zijn 150-jarig bestaan. Kort daarop
fuseerde het bedrijf met Tjeenk Willink te Culemborg. 1 Herdrukt in 1978 door de Europese bibliotheek te Zaltbommel in de reeks Zaltbommelse herdrukken en in 2003 op CD-rom uitgebracht door het Centraal Bureau voor Genealogie. 2 Het Begin, de Voortgang en het Einde van het Menselijk Leven. Geschetst in zestien taferelen. Gorinchem: Jacobus Noorduyn [1826], 12mo (12x8 cm.) , 36p. kartonnen omsl. m. titel. 16 hcol. hgs. (naar Luyken). Het omslag vermeldt de 5e druk; op titelblad staat 4e druk. Afwijkende druk van Huiskamp B52. 3 Korte merkwaardigheden van land- en volkenkunde. Met afbeeldingen. Tweede druk. Gorinchem: Jacobus Noorduyn ca. 1826. 14x8 cm. 104 p. met 48 hsnn. Kartonnen omslag met titel. De prentjes zijn ook op de centsprenten A, B, C en D van Noorduyn uitgegeven. Afwijkende druk van Huiskamp K169.
|
