H. M. Bremer te Amsterdam  

Prentenlijst

H. M. Bremer begon in 1867 een uitgeverij aan de Kleine Kattenbrugerstraat te Amsterdam en was vooral uitgever van protestants-christelijk drukwerk, zoals een bundel met de psalmen van David.[1]

Hij engageerde zich met de oppositie tegen de kerkeraad van de Nederlands Hervormde kerk en publiceerde de geschriften van H.F. Bosman en P.S. van Ronkel. Van Van Ronkel gaf hij ook een gelithografeerd portret uit.[2] In dit milieu leerde hij de onderwijzer en Baptistenevangelist Jacob Witmond kennen.[3] Witmond had als evangelist in Stadskanaal gewerkt en was daar in 1865 na onenigheid over de avondmaalsviering vertrokken, om in Haarlem de evangelisatie voort te zetten. In de jaren 1870 keerde hij het baptisme de rug toe.

 

Bremer's prentenboek Nr. 2 Het varken

Bremer en Witmond bemoeiden zich ook met de sociale kwestie in die dagen, waarbij vooral de kinderarbeid centraal stond. Als tegenhanger van de Internationale en het Algemeen Nederlands Werkliedenverbond, werd in 1871 door de Amsterdamse elite de Vaderlandsche werkmansvereeniging opgericht onder de zinspreuk ‘Orde, vrijheid en recht’. Bremer werd voorzitter van de vereniging die beoogde 'de bevordering der belangen van den werkenden stand op grond van Gods woord'. Bremer was ook de oprichter en ook de uitgever van De werkmansvriend : weekblad voor het volk, vanaf 1885 het orgaan van het Nederlandsch Werkliedenverbond Patrimonium.[4] Jacob Witmond was van het blad jarenlang redacteur. Bremer gaf ook enkele jeugdboeken uit van Witmond, onder andere Het rotskind : eene geschiedenis uit den vreemde en Een schipbreuk: eene geschiedenis voor de jeugd.

 

 

Omstreeks 1870 bracht H. M. Bremer een serie van 10 prenten op de markt onder de titel Bremer’s prentenboek met bijschriften van J. Witmond. De prenten brengen traditionele onderwerpen van kinderprenten in beeld, zoals het boerenleven, kinderspelen, het vorstenhuis Oranje en de Belgische opstand. Onder de houtgravures zijn 4-regelige versjes afgedrukt; sommige in gotisch schrift. Een aantal prenten kon zo gevouwen en gesneden worden dat een klein octavo boekje ontstond met een titelblad en 7 bedrukte bladen. De 15 afbeeldingen met rijmende onderschriften waren daartoe deels ondersteboven afgedrukt. De prenten die voor 5 cent verkocht werden, wekken de indruk te zijn gedrukt met hergebruikt drukmateriaal. Er is niets bekend over de oplagen van de prenten en de verkoopkanalen waarvan Bremer zich bediende. Vermoedelijk was het succes van de serie niet groot. De prenten en de boekjes worden tegenwoordig zelden aangetroffen en de serie is in geen openbare verzameling volledig aanwezig. 

 

literatuur: KVCS  p. 142 en p. 717

 

 

 

Prenten bekijken

 

[1] www.bibliopolis.nl/personen, lemma H.M. Bremer, geraadpleegd 15-05-2011.

[2] Portret in lithografie van Philippus Samuel van Ronkel (1830-1890). Uitgave van H.M. Bremer, Amsterdam. Gedrukt door A. Termorshuizen, Amsterdam. In: Gemeentearchief Amsterdam.

[3] G.A. Wumkes, De opkomst en vestiging van het Baptisme in Nederland. Sneek 1912, p. 130. Zie: www.totheildesvolks.nl/jdeliefde/wumkes/hoofdstuk_9.htm, geraadpleegd 15-05-2011.

[4] I.J. Brugmans, De arbeidende klasse in Nederland in de 19e eeuw (1813-1870). 's-Gravenhage 1929, p. 276. Zie www.dbnl.org/tekst/brug035arbe01_01/brug035arbe01_01_0010.htm, geraadpleegd 15-05-2011.

Contact SGKJ: hetoudekinderboek@gmail.com ; website: centsprenten@xs4all.nl.  © 2001-2015 A.G.J.M. Borms. Bijgewerkt op 18 januari 2015. Overname, kopiëren en downloaden voor niet-commercieel gebruik van teksten en afbeeldingen is toegestaan onder vermelding van bron SGKJ/AGJMBorms. De Stichting Geschiedenis Kinder- en Jeugdliteratuur is een algemeen nut beogende instelling; bijdragen komen in aanmerking voor (verhoogde) belastingaftrek.